خواص ضد‌باکتریایی عصاره‌های آبی و الکلی اسفناج (واریته مشهد) روی شاخص‌های باکتریایی

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان

2 دانشکده علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد

3 عضو هیات علمی و مدیر گروه کارشناسی ارشد دانشگاه قوچان

چکیده

خواص ضد‌باکتریایی عصاره‌های آبی و الکلی اسفناج (واریته مشهد) روی شاخص‌های باکتریایی
چکیده
سابقه و هدف: ترکیبات مشتق شده از گیاهان، طی قرن‌ها به دلیل داشتن فعالیت ضد میکروبی، استفاده‌های دارویی داشته‌اند. یکی از راه‌های کنترل رشد باکتری‌های بیماری‌زا در مواد غذایی استفاده از نگهدارنده‌ها و ترکیبات ضد میکروبی است. توسعه داروهای ضد ‌میکروبی یکی از مهمترین پیشرفت‌ها در امر درمان می‌باشد. عصاره‌های گیاهی به دلیل داشتن منشا طبیعی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها با ارگانیسم‌های بدن سازگاری بیشتری داشته و عوارض آنها نادر است. یکی از منابع گیاهی جدید مورد بررسی گیاه اسفناج است. تحلیل گیاه‌شناسی اسفناج نشان دهنده حضور مواد موثر مهم در عصاره آن می‌باشد. این مطالعات اثبات می‌کند که عصاره‌های برگ اسفناج ممکن است به عنوان عوامل آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد وآلودگی‌های میکروبی استفاده شود. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی اثرضد‌باکتریایی عصاره آبی و الکلی اسفناج (واریته مشهد) روی باکتری‌های استافیلوکوکوس‌‌اورئوس ATCC 25923، اشرشیاکلی‌ ATCC 25922 ‌و لیستریا‌اینوکوآ ATCC 33090 ‌بود.
مواد و روش‌ها: حساسیت باکتری‌های مورد آزمون به روش انتشاردیسک وحداقل غلظت بازدارنده رشد MIC)) وحداقل غلظت باکتری‌کشی (MBC) به روش براث میکرو‌دایلوشن مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنتی‌بیوتیک‌های اریترومایسین، جنتامایسین، کلرامفنیکل به عنوان کنترل مثبت به ترتیب روی لیستریا‌اینوکوآ، استافیلوکوکوس‌اورئوس، اشرشیاکلی استفاده شد.
یافته‌ها: در روش آزمون انتشاردیسک، باکتری‌های گرم مثبت استافیلوکوکوس‌اورئوس و لیستریا‌اینوکوآ مقاومترین و اشرشیاکلی حساسترین باکتری تعیین شد. همچنین بر اساس رقت‌های تهیه شده در آزمایش تعیین حداقل غلظت بازدارنده محدوده MIC عصاره آبی اسفناج (واریته مشهد) روی لیستریا‌اینوکوآ ppm (54680-46000)، استافیلوکوکوس‌‌اورئوس ppm (54680-48000) و اشرشیاکلی ppm (54680-28000) تعیین شد. بر همین اساس محدوده MIC عصاره الکلی اسفناج (واریته مشهد) برای لیستریا‌‌اینوکوآ، استافیلوکوکوس‌اورئوس و اشرشیاکلی به طور یکسان ppm (10393-41580) تعیین شد.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج عصاره الکلی اسفناج (واریته مشهد) خاصیت ضد باکتریایی قوی‌‌تری نسبت به عصاره آبی آن روی باکتری گرم منفی اشرشیاکلی از خود نشان داد. همچنین اثر عصاره الکلی آن روی اشرشیاکلی توانست با آنتی‌بیوتیک اریترومایسین در آزمون انتشار‌دیسک روی لیستریا‌اینوکوا برابری کند. به این معنی که اثر بازدارنگی عصاره الکلی واریته مشهد روی اشرشیاکلی می‌تواند به قدرت بازدارندگی آنتی‌بیوتیک اریترومایسین روی لیستریا‌اینوکوآ باشد. در نهایت می‌توان نتیجه‌گیری کرد وجود ترکیبات فلاونوئیدی وترپن‌ها، اسید‌های چرب غیر اشباع و مواد معدنی با درصد بالا احتمالا یکی از مهمترین عوامل بازدارندگی بیشتر اسفناج واریته مشهد روی باکتری گرم منفی اشرشیاکلی می‌باشد. در نتیجه این عصاره می‌تواند به عنوان یک نگهدارنده و آنتی‌بیوتیک طبیعی در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گیرد.

واژه‌های‌کلیدی: فعالیت ضد‌باکتریایی عصاره اسفناج، اریترومایسین، کلرامفنیکل

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

antibacterial effects of aqueous and alcoholic extract from Spinacia Oleracea L (varieties Mashhad) on bacterial indicators

چکیده [English]

antibacterial effects of aqueous and alcoholic extract from
Spinacia Oleracea L (varieties Mashhad) on bacterial indicators

ABESTRACT
Background and objectives: products drived from Plants have been used for medicinal purpose for centuries because of antimicrobial activity. Using preservatives and anti-microbial material is one way of controlling pathogen bacteria in food stuff. Developing anti-microbial drugs is one of the most important advance in the treatment. Due to their natural origin, herbal extracts are more compatible with body organism than antibiotics and their side effects are very scarce. Spinach is considered as a source of new plant. Botanical analysis of Spinach indicated important active components on its extract. These studies have proven that the extract of Spinach leave maybe used as an anti-oxidation and anti-microbial agent to deal with free radicals and microbial pollutions.The objective of this study was to evaluate the antibacterial effect of aqueous and alcoholic extracts of Spinach (varieties Mashhad) on pathogenic bacteria Staphylococcus aureus ATCC25923, Escherichia coli ATCC2592 and, Listeria innocua ATCC33090.
Materials and methods: The susceptibility testing of bacteria was performed by disc diffusion, MIC and MBC (using broth micro dilution method) methods. In disc diffusion method as a positive control Erythromycin, Gentamicin and chloramphenicol were used on Listeria innocua, Staphylococcus aureus and Escherichia coli .
Results: According to disc diffusion method the most resistance was observed by gram positive bacteria (Listeria innocua, Staphylococcus aureus) whereas, the most sensitivity was observed by Escherichia coli. Also, the results of MIC showed that the rang of MIC for the aqueous extract of Spinach (varieties Mashhad) were between 46000 to 54680 PPM, 48000 to 54680 PPM and 28000 to 54680 PPM on Listeria innocua, Staphylococcus aureus and Escherichia coli respectively. Accordingly, this range for the alcoholic extract was equal (41580 to 10393 PPM), on Listeria innocua, Staphylococcus aureus and Escherichia coli. The both of aqueous and alcoholic extract of Spinach (varieties Mashhad) had antimicrobial properties.
Conclusion: alcoholic extract of Spinach (varieties Mashhad) had more antibacterial effect than aqueous extract on Escherichia coli . Also, the effect of its alcoholic extract on Escherichia coli could be compared with Erythromycin antibiotic at disc diffusion test on Listeria innocua. This means that antimicrobial effect of alcoholic extract on Escherichia coli can be as powerful as Erythromycin antibiotic on Listeria innocua. Finally, it can be concluded that high percent of flavonoids and terpenes compositions, unsaturated fatty acids and inorganic materials are probably the most important deterrent factors of spinach on gram-negative bacteria such as Escherichia coli. As a result Spinach extract can be used as a natural antibiotic in food industries and pharmaceutical.
Key words: antibacterial activity of Spinach extract, Erythromycin, Chloramphenicol

کلیدواژه‌ها [English]

  • antibacterial activity of Spinach extract
  • Erythromycin
  • Chloramphenicol